Werkwijze ABFT

Attachment Based Family Therapy ABFT

ABFT is een interventie gebaseerd op inzichten uit gehechtheidstheorie. Volgens deze theorie lopen kinderen en jongeren veel gevaar om depressieve problemen te ontwikkelen als er veel stress is in hun leven (op school, met vrienden, thuis) en ze het gevoel hebben dat ze daarover niet bij hun ouders (of andere zorgfiguren) terecht kunnen. 

SYSTEMISCH

Volgens ABFT moeten we op zo’n moment aan de slag gaan met het hele gezin (daarom heet het een systeemtherapeutisch programma) om kinderen en jongeren te helpen met vertrouwen hun problemen te delen met hun ouders en om ouders te helpen hun kind of adolescent zo te ondersteunen dat die zich begrepen en gehoord voelt. Hierdoor worden de banden tussen familieleden sterker en krijgt de stress minder kans om een overwicht te krijgen op de jongeren. Centraal bij ABFT staat dan ook de gedachte dat het gezin het medicijn is dat jongeren nodig hebben om weer beter te worden.

Emotion Focused

Relaties versterken is natuurlijk niet altijd makkelijk omdat er vaak veel gebeurd is waardoor jongeren overtuigd zijn dat ouders geen zorg willen of kunnen bieden en waardoor ouders overtuigd raken dat ze niets betekenen voor hun kind. Dit gaat gepaard met heel intense en erg moeilijke emoties die we liefst zo ver mogelijk in ons binnenste begraven en die we moeten beschermen om niet opnieuw gekwetst te worden door de andere. Binnen ABFT gaan we op zoek naar deze binnenste emoties op een heel zorgzame en voorzichtige manier met als doel niet alleen om te herkennen welke gevoelens in de weg staan van het versterken van relaties maar ook om deze bespreekbaar te maken zodat het contact en vertrouwen hersteld kan worden. Omdat we proberen om over de diep weggestopte emoties te praten noemen we ABFT emotion focused.

Taakgerichte opbouw

Typisch voor ABFT is haar taakgerichte opbouw. Er zijn 5 therapeutische taken die bereikt moeten worden in de loop van ongeveer 20 tot 25 sessies. Dit biedt een houvast voor de therapeut om de inhoud van de therapie steeds opnieuw te kunnen laten gaan over de kern van de problemen, zonder meegesleept te worden in minder essentiële zijverhalen. Bovendien biedt dit een erg ondersteunend en beschermend kader voor gezinsleden om naar elkaar heel open te kunnen zijn en kan de therapie daardoor voldoende veiligheid bieden om zelfs de moeilijkste thema’s aan bod te laten komen.

EVIDENCE BASED

Dit systematisch karakter laat ook toe om de effectiviteit van ABFT wetenschappelijk te onderzoeken en om therapeuten de interventie zo aan te leren dat ze het model goed in de vingers kunnen krijgen.

Op vlak van het wetenschappelijk onderzoek zijn er inmiddels 5 Randomized Controlled Trials uitgevoerd waaruit veelbelovende evidentie is gevonden die suggereert dat ABFT betere resultaten geeft in vergelijking met wachtlijst, met treatment as usual (de dagelijkse, niet gesystematiseerde therapeutische praktijk), en met enhanced treatment as usual (de dagelijkse, niet gesystematiseerde therapeutische praktijk gecombineerd met elementen die belangrijk geacht worden voor de behandeling van depressie en suïcidaliteit). In al deze studies bleek ABFT te zorgen voor een significante verbetering van depressieve gevoelens.

Wat is Internal Family systems?

Internal Family Systems (IFS) is vorm van psychotherapie ontwikkeld door Richard  Schwartz. Bij IFS wordt er vanuit gegaan dat we uit verschillende sub persoonlijkheden bestaan die we delen noemen. Elk deel heeft zo zijn eigen functie en kwaliteit en werken met andere delen samen. Door met je bewustzijn deze delen te ontdekken, onderzoeken en helen is er de mogelijkheid om in balans te komen. Dit model is evidenced based (in Amerika) en verassend simpel. Het vraagt echter moed en een grote nieuwsgierigheid om je beschermende delen te kunnen omarmen en af te dalen naar je gekwetste delen. Er zit altijd een grote intelligentie in hoe de delen met elkaar samenwerken. Sommige delen kunnen een extreme rol dragen waarbij de oorspronkelijke kwaliteiten geofferd is (zoals woede of dissociatie). We hebben ook een bewustzijn of ons Zelf. Dit bewustzijn of Zelf is in ieder van ons aanwezig en is bij iedereen onbeschadigd en in staat om nieuwsgierig aanwezig en compassie vol te zijn. Bij getraumatiseerde mensen kan dit bewustzijn of de Zelf wel minder makkelijk toegankelijk zijn. Met dit Zelf gaan we aan het werk. Door de functie van de delen te leren kennen is er een grote mogelijkheid tot heling.

Zulke subdelen klinken wellicht gek maar misschien herken je het wel, dat bij een ruzie bijvoorbeeld er een deel is die boos is en de ander op zijn kop wil geven, en dat er ook een deel is die eigenlijk geen ruzie wil maken en twijfelt of een boze reactie de beste is. Dat is een voorbeeld van verschillende delen. Het gaat om verschillende geluiden in jezelf die soms verschillende ideeën hebben over wat er nodig is of moet gebeuren. Ruimte geven aan deze verschillende delen geeft ons meer overzicht en keuzevrijheid.’

Het ontstaan van IFS

Deze vorm van therapie werd begin jaren negentig ontwikkeld door Rischard Schwartz. Richard Schwartz is opgeleid als systeemtherapeut en is getraind in het systeem denken waarbij je het individu in relatie tot zijn gezin of omgeving waarneemt. Wanneer er bijvoorbeeld een moeizame relatie is tussen vader en zoon en de moeder vindt dit lastig en wil graag helpen waardoor ze er steeds tussen springt. Hiermee beïnvloed moeder onbedoeld de relatie tussen vader en zoon. Tijdens systeem gesprekken kan de moeder gevraagd worden om ruimte te maken voor de relatie tussen vader en zoon. Richard Schwartz heeft deze systemische benadering vertaald naar onze innerlijke delen en hij beschouwd onze innerlijke delen als een familie. Het werken met innerlijke delen is niet nieuw. Freud had het al over Ego, Super ego en Id. Wat relatief wel nieuw is  hoe je je als persoon kan verhouden tot deze delen en dat je de relaties kunt helen als je op een respectvolle manier naar je delen luistert en in gesprek gaat.

Het IFS model

IFS is gebaseerd op een integratief model. De therapie combineert elementen uit verschillende stromingen zoals de systeemtheorie, gestalt en narratieve psychologie om de delen zo goed mogelijk te begrijpen. Elk deel heeft zijn eigen perceptie, gedachten, geschiedenis, lasten, en ervaringen en speelt een rol in het zelfbehoud of bescherming van een persoon. Elk deel wordt erkend en gevalideerd voor zijn functie. Elk deel heeft zo zijn eigen functie die kan bijdragen aan harmonie of juist disharmonie in het systeem van een persoon. IFS legt de nadruk op de relaties die we met onze delen hebben en de delen met elkaar.

Het model kent 5 basisveronderstellingen

-De menselijke geest is onderverdeeld in een onbekend aantal delen

-Elk persoon heeft een Zelf (ons bewustzijn) en het Zelf heeft de potentie om delen te begrijpen en relaties te herstellen

-Er bestaan geen slechte delen. Elk deel heeft een functie en dienen voor het zelfbehoud en eigenwaarde van de persoon. Het doel is om extreme delen te leren kennen en de delen te helpen zodat ze niet in hun eentje zo’n extreme rol op zich hoeven te nemen.

-Persoonlijke groei en ontwikkeling leidt tot groei van de innerlijke familie. Verandering aan de binnenkant leidt tot verandering aan de buitenkant. Door respectvol om te gaan met de innerlijke delen kan er meer begrip en verandering ontstaan.

Verschillende delen

Er wordt onderscheid gemaakt tussen drie verschillende delen:

Managers zijn verantwoordelijk voor ons dagelijks functioneren. Managers kunnen plannen en vooruitdenken en kunnen daarom ongemakkelijke situaties weten te vermijden. Interacties, emoties of ervaringen die niet plezierig zijn geweest in het verleden weten managers te omzeilen. Managers beschermen ons tegen pijn of kwetsingen.

Exiles of verbannen delen zijn delen die pijn met zich meedragen. Ze dragen vaak trauma of kwetsingen opgelopen uit onze kindertijd waar we liever niet aan herinnerd worden. Daarom worden exiles vaak onderdrukt zodat we normaal kunnen blijven functioneren. 

Firefighters komen naar voren waaneer het de managers niet lukt om een bepaalde emotie of kwetsing te vermijden. Ze hebben een extremere rol om pijn te onderdrukken en reageren zonder nadenken. Ze kunnen een persoon helpen verdoven door naar middelen te grijpen zoals drank, drugs, snijden maar ook eten of Netflix kijken. Een firefighter is net als een manager een beschermend deel.

De rol van ons Zelf

In IFS is de rol van Zelf ons bewustzijn. Het zelf is geen deel en wordt beschouwd als de kern van elk persoon. De aanwezigheid van Zelf kan fluctueren. Het Zelf kent positieve kwaliteiten zoals acceptatie, vertrouwen, kalmte, wijsheid, compassie, verbondenheid, leiderschap en perspectief. In tegenstelling tot de zichtbare delen wordt het zelf niet gezien het is meer een soort getuige van de innerlijke wereld. Het is een soort aanwezigheid of innerlijk bewustzijn. 

IFS heeft als doel om ons Zelf te onderscheiden van de andere delen zoals managers, firefighters en exiles. Door middel van het Zelf kunnen we de delen observeren. Het uiteindelijke doel is om de extreme of gewonde delen te ontlasten en te helen zodat we als een harmonieus systeem kunnen functioneren gecoördineerd door ons Zelf. Wanneer mensen in staat van Zelf zijn zullen ze weten wat ze tegen bepaalde delen kunnen zeggen om de interne systeemharmonie te bevorderen.

Behandeling met IFS

IFS kan worden toegepast in gezins- koppel- en individuele situaties. Vanaf 2015 is deze vorm van therapie opgenomen in het Amerikaanse National Registry for Evidence-based Programs an Practices (NREPP) als een evidence based therapie. In Nederland is IFS nog niet zo bekend. Wij zijn getraind door zeer ervaren trainers die het programma in het buitenland hebben gevolgd.

IFS kan ingezet worden bij

-angst

-paniek

-boosheid

-faal angst

-zelf kritiek

-laag zelfbeeld

-heimwee

Hoe ziet een IFS sessie eruit?

Een sessie kan eruit zien als gesprekstherapie. Vaak wordt er gefocust op een aantal delen die aandacht vragen. Deze brengen we in beeld door er een knuffel voor uit te kiezen of het deel op een briefje te schrijven. 

Het doel is om ons Zelf in contact te brengen met het deel. Dit lukt niet altijd. Soms kan er ook voor gekozen worden dat de therapeut direct met het deel spreekt. Het deel wordt naar boven gehaald door bewustwording van de lichamelijke sensaties van dat deel. Vaak representeert het deel zich door een bepaald gevoel. Belangrijk is dat de de beschermende delen toestemming geven. Zonder toestemming is er geen verandering mogelijk. Weerstand wordt ook gezien als een beschermend deel waar mee gewerkt kan worden en welkom is in de therapie. Alle delen zijn welkom. Wanneer een deel zich volledig begrepen voelt is het vaak bereid om mee te denken aan een oplossing. Deze bereidheid is van groot belang om andere strategieën uit te proberen. Wanneer andere strategieën van boven opgelegd worden zonder rekening te houden met hoe het interne systeem hierop reageert zal dit dikwijls geen zin hebben. Het is een prachtige manier van werken met veel respect voor de intelligentie van het interne systeem.